دکترین کارتر چه بود؟

     عصر ایران - دکترین کارتر (Carter Doctrine) سیاستی بود که در 23 ژانویه 1980، یعنی در آخرین روزهای ریاست جمهوری جیمی کارتر اعلام شد. این سیاست مقرر می‌کرد که ایالات متحدۀ آمریکا در صورت لزوم، از نیروی نظامی برای دفاع از منافع ملی خود در خلیج فارس استفاده خواهد کرد. 
 
    اگرچه کارتر حدود یک ماه پس از اعلام دکترین‌اش مقام ریاست جمهوری را تحویل رونالد ریگان داد، ولی ریگان نیز دکترین کارتر را با تغییرات و اضافات اندکی پذیرفت که این اصلاحیه و تکمله، "پی‌آیند ریگان بر دکترین کارتر" نام گرفت.
 
   کارتر دکترین خودش را در واکنش به حملۀ نظامی اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان ارائه کرد. هدف اصلی او از طراحی این دکترین، ممانعت از سلطۀ شوروی بر خلیج فارس بود. 
 
    مهم‌ترین بخش دکترین کارتر در این جملات متجلی شده بود:  

«بگذارید موضع ما کاملاً روشن باشد: تلاش هر نیروی خارجی برای به دست گرفتن کنترل منطقه خلیج فارس، تهاجم به منافع حیاتی ایالات متحده آمریکا تلقی خواهد شد و چنین تهاجمی به هر وسیله ای که لازم باشد از جمله نیروی نظامی دفع خواهد شد.»
 
  این جملات را زبیگنیو برژیسنکی، مشاور امنیت ملی دولت کارتر، نوشته بود. در دکترین کارتر همچنین تاکید شده بود که «شوروی باید از خلیج فارس دور بماند.» 
 
اگرچه کارتر در ایران چندان خوش نام نیست، چراکه سلطنت‌طلب‌ها معتقدند او نقش مهمی در سقوط رژیم شاه داشت و برخی از انقلابیون نیز مدعی‌اند که دولت او مدافع سرکوب نیروهای انقلابی در روزهای انقلاب 57 بود، ولی دکترین او با ممانعت از سلطۀ شوروی بر خلیج فارس، در تامین منافع ملی ایران نیز نقش مهمی داشت. 
 
  دولت کارتر برای ممانعت از سلطۀ شوروی بر خلیج فارس، نیروی استقرار سریع را ایجاد کرد؛ نیرویی که نهایتا در سال 1983 تبدیل شد به سنتکام. سنتکام یا فرماندهی مرکزی ایالات متحدۀ آمریکا، یکی از یازده فرماندهی رزمی یکپارچۀ وزارت دفاع ایالات متحده است که حوزۀ مسئولیتش خاورمیانه، آسیای مرکزی و بخش‌هایی از جنوب آسیا است. 
 
   با اینکه مخالفان کارتر او را به ضعف و سستی در برابر جمهوری اسلامی ایران متهم می‌کنند، ولی دکترین کارتر نشان می‌دهد که او در برابر ابرقدرتی مثل شوروی، سیاست محکم و قاطعی را طراحی کرده بود؛ سیاستی که بعدها رونالد ریگان نیز آن را ادامه داد. 
 
   تا قبل از کناره‌گیری کارتر از قدرت، دولت وی حضور نیروی دریایی ایالات متحده را در خلیج فارس و اقیانوس هند گسترش داد تا موانع تحقق آرزوی تاریخی روس‌ها، یعنی دستیابی به آب‌های گرم جنوب ایران و جنوب آسیا را فراهم کرده باشد.

چابهار: نقاشی طبیعت بر بوم زمان (+عکس)

بیشتر بخوانید:

کارنامه حقوق بشری کارتر از نگاه روزنامه نگار آمریکایی/ در کره، اندونزی و آمریکای لاتین ستایش شد در ایران فحش خورد!

جیمی کارتر؛ مزرعه‌دار بادام‌زمینی چگونه سر از کاخ سفید درآورد/ از فیزیک و نیروی دریایی تا استادی ادبیات و سیاست

جیمی کارتر؛ نامی گره خورده با ایران و انقلاب ۵۷/ مرگ «گرگ تنها» در ۱۰۰ سالگی

تماشاخانه

روایتی که تا کنون از پتروشیمی میانکاله نشنیده اید / اعضای شورای روستای حسین‌آباد و للمرز بالاخره سکوت را شکستند / یکی از اعضای شورای تامین گفته بود باید بر پیشانی سازنده پتروشیمی بوسه زد (فیلم)

هند و پاکستان تا حالا چند بار با هم جنگیده اند؟ نتیجه چه بود؟ اگر باز هم بجنگند کدام طرف پیروز می شود؟ (فیلم)

فیلم های دیگر