پشت پرده مخوف گرانی خودرو در ایران چیست؟

عصرایران - خودروسازی در ایران ، از همان آغاز کار با حاشیه و معادلات پیچیده همراه بوده است و اکنون که حدود نیم قرن از تولید این چهارچرخ های دودزا در کشور می گذرد ، همچنان این صنعت ، یکی از رازآلوده ترین های ایران است.

به گزارش عصرایران ، تا کنون در باره گرانی خودروهای ساخت داخل ، بسیار سخن گفته شده است ؛ گروهی آن را مربوط به نرخ غیرواقعی ارز می دانند ، جمعی بر آنند که انحصار و رانت جویی های سیاسی و مالی ، این امر را باعث شده و دیگرانی از سوء مدیریت ها سخن می گویند و این قصه البته سر دراز دارد و هر کدام از اینان ، تنها بخش هایی از واقعیت را گفته اند.

در این میان اما ، کمتر کسی از یک عامل پنهان و صدالبته مؤثر در گرانی خودرو سخن گفته است و آن گروه معدودی است که نه در هیچ رسانه ای ، اشاره ای به آنها می شود و نه در هیچ کدام از گزارش های مالی شرکت های خودروسازی از آنها نامی و نشانی به میان می آید.

کار این گروه چیست؟

از میان صدها خودروی موجود در جهان ، تنها چند خودروی معدود در ایران تولید می شود.البته قرار هم نیست همه خودروهای دنیا در ایران مونتاژ  یا وارد بازار کشورمان شوند ؛ اما قرار هم نیست هیچ رقابت جدی و معنی داری هم در میان نباشد.

یکی از علت های این وضعیت ، همان افراد معدودی هستند که از یک سو با برخی کمپانی های خودروسازی در شرق آسیا و برخی کشورهای اروپایی سَر و سِر دارند و از این سو نیز ، لابی هایی در مجموعه خودروسازی ها و نهادهای صنعتی مرتبط با آن دارند.

کار اصلی این دلالان میلیاردر ، جوش دادن معاملات خودرویی بین داخل و خارج است و این مهم را به مدد همکارانی که در داخل دارند ، به انجام می رسانند.

رصد تغییر و تحولات مدیریتی در صنعت خودروسازی ، تلاش برای جذب مدیران ارشد ، نفوذ در نهادهای حکومتی مانند مجلس ، وزارت صنایع و عنداللزوم جریان سازی های رسانه ای ، مهم ترین دغدغه آنها در داخل است.
بدین ترتیب ، با نفوذ این گروه دلال در لایه های مختلف صنعت خودروسازی ، راه برای ورود دیگر خودروها از دیگر کشورها ، مسدود می شود.

طی سال های گذشته ، بارها تلاش هایی از سوی برخی مسوولان سلیم النفس صنعتی ایران برای ورود یا تولید خودروهای روز دنیا با قیمت های مناسب صورت گرفته و حتی گاه مذاکرات آنها به مراحل نهایی نیز نزدیک شده است اما به دلیل این که خودروهای مد نظر ، از کمپانی های خارجی طرف تعامل این دلالان نبوده است ، لابی های آنان ، برای عقیم کردن این حرکت ها
 آغاز شده و متاسفانه حتی به بهای تهدید هم که شده ، به ثمر هم رسیده است.

علت مقاومت ها چیست؟

علت این مقاومت ها ، کاملاً مشخص و قابل درک است . به عنوان مثال ، این افراد برای تولید خودروی X در ایران ، دلالی کرده و در بازار رقابت جهانی خودروسازان ، از طرف های خارجی ، پورسانت های کلان دریافت کرده اند.
پورسانت های آنها هم صرفاً در مقطع انعقاد قرار داد نبوده ، بلکه عمدتاً بدین شکل کار می کنند که از کمپانی خارجی تولید کننده X به ازای هر یک دستگاه خودروی آنها که در ایران تولید می شود ، رقم های قابل ملاحظه می گیرند.

حال محاسبه کنید که اگر قرار باشد این تیم کوچک برای هر خودروی  X  چهارصد هزار تومان ناقابل دریافت کند ، این رقم وقتی در تیراژ آن خودرو در طول سال های متوالی ضرب شود ، چه عدد نجومی و سرسام آوری را شکل می دهد!

از این رو ، قطع تولید یک خودرو که متعلق به سال ها پیش است یا جایگزین شدن خودرویی که از مسیر دلالی این افراد نگذشته ، مساوی است با متوقف شدن حرکت تند کنتور پول آنها که شبانه روز کار می کند و حساب هایشان را فربه تر می سازد.

بنابراین ، طبیعی است که به مدد لابی هایی که دارند و به واسطه حاتم بخشی هایی که با این پول های کلان انجام می دهند ، نگذارند تغییر قابل ملاحظه ای بدون لحاظ منافع مالی آنها ایجاد شود.

بدیهی است که این سیستم دلالی - که در آن هم دلالانی با ملیت ایرانی حضور دارند و هم خارجی ها و به ویژه واسطه هایی از کشور انگلیس - باعث افزایش قیمت خودرو می شود و کمپانی خارجی ، پورسانتی که به اینها می دهد را از مصرف کننده ایرانی می گیرد.

قطعه سازان و دلالان

قطعه سازان خودرو ، مهم ترین بخش در فرایند تولید خودرو هستند و عمده بار تولید بر دوش آنهاست ، چه آن که در کارخانه های خودروسازی ، کاری جز مونتاژ کردن محصولات آنها انجام نمی شود.

طبیعتاً هر اندازه ، قیمت فروش قطعات خودرو به کارخانه خودروسازی کمتر باشد ، قیمت تمام شده آن نیز کاهش می یابد و برعکس.

  گروهی که به آن اشاره کردیم ، نه تنها در اصل ورود یک خودرو به ایران نقش آفرینی می کند ، بلکه می کوشد در فرایند تولید نیز منافع میلیاردی برای خود تعریف کند.

از این رو ، برای این گروه ، بسیار مغتنم خواهد بود اگر کارخانه تولید خودرو ، فلان قطعه را به جای تولید کننده "الف" ، از قطعه ساز" ب" تهیه کند.
 از این رو ، لابی های پیش گفته فعال می شوند و با حذف رقابت و با اقداماتی مانند اخذ تأییدیه هایی از شرکت های خارجی و سهیم کردن برخی افراد در سود و ... بقیه را از گردونه خارج می کنند و قطعات را با قیمت های بالاتر به خودروسازان می فروشند و نهایتاً قیمت تمام شده خودرو بیش از حد واقعی می شود. در این میان نیز ، بسیاری از قطعه سازانی که در بازی آنها نیستند ، از بازی طرد می شوند و به ورطه ورشکستگی می افتند.

در چنین شرایطی ، هر گاه نیز مسوول آگاه و متعهدی پیدا شود و بخواهد در این قرار دادها تجدید نظر کند ، انحصار را بشکند ، یا گواهی های مبتنی بر تبانی داخلی - خارجی این شرکت ها را زیر سوال ببرد ، تلاش برای آلوده سازی او و در صورت جواب ندادن ، پرونده سازی ، تهدید ، عزل و ... آغاز می شود.

این ها ، واقعیت هایی هستند که اگر مورد توجه قرار گیرند و دلالان مربوط به این ماجراها ، که تعدادشان هم زیاد نیست ، حذف شوند ، بدون کوچک ترین هزینه برای شرکت های خودروی سازی یا کاهش حتی یک ریال از سود آنها ، قیمت خودرو در ایران ، به طرز قابل ملاحظه و اعجاب انگیزی کاهش می یابد و نه تنها مردم ، هزینه کمتری را برای خرید خودرو صرف می کنند ، بلکه خود قطعه سازان و خودروسازان نیز از دست این گروه فرصت طلب و رانت جو خلاص خواهند شد.
تنوع تولید ، افزایش کیفیت و کاهش قیمت و نهایتاً بالا رفتن قدرت رقابت ، اولین نتایج حذف این تیم مخوف و پرلابی و البته کوچک دلال خواهد بود.